Błonnik pokarmowy nazywany inaczej włóknem pokarmowym jest składnikiem ścian komórkowych roślin. Tworzą go głównie węglowodany i ligniny, które nie są rozpuszczane przez enzymy trawienne człowieka. Ze względu na jego oddziaływanie na organizm człowieka jest dzielony na błonnik rozpuszczalny i nierozpuszczalny.
Ten pierwszy, stanowią częściowo przyswajalne przez organizm ludzki węglowodany, które ulegają rozkładowi w jelitach. Wpływa on korzystnie na metabolizm tłuszczów i węglowodanów. Z kolei błonnik nierozpuszczalny jest całkowicie odporny na działanie enzymów trawiennych i drobnoustrojów. Ma on wpływ na pracę jelita grubego i cienkiego oraz pochłanianie szkodliwych substancji chemicznych w naszym organizmie.
Błonnik nie podwyższa wartości energetycznej posiłku, jednakże jego obecność w diecie jest bardzo ważna, gdyż pełni wiele istotnych funkcji w naszym organizmie. Po pierwsze przyspiesza perystaltykę jelit, zapobiegając przez to zaparciom. Po drugie zmniejsza uczucie głodu, wspomagając tym samym walkę z otyłością. Zmniejsza także wchłanianie cholesterolu, obniżając poziom złego LDL, a podwyższając poziom dobrego HDL. Błonnik zmniejsza ponadto poziom stężenia glukozy we krwi.
Wspomaga również usuwanie substancji szkodliwych z organizmu, takich jak metale ciężkie i toksyny.
Ostatnie badania naukowe wykazały, iż odpowiednia ilość błonnika w diecie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Zalecane dzienne spożycie błonnika wynosi 20- 40 g.
Jego źródłem są: owoce, warzywa, produkty zbożowe i rośliny strączkowe.
Niedobór błonnika pokarmowego w naszej diecie prowadzi do zaparć, powoduje wzrost zachorowalności na choroby cywilizacyjne, takie jak: otyłość, miażdżyca, nowotwory układu pokarmowego i wydalniczego.
Nadmiar błonnika jest również szkodliwy, ponieważ obniża wchłanianie tłuszczów, żelaza, magnezu, wapnia, cynku oraz także witamin A i D3. Zbyt duże ilości błonnika w diecie są przyczyną biegunek.